Amosando publicacións coa etiqueta competición. Amosar todas as publicacións
Amosando publicacións coa etiqueta competición. Amosar todas as publicacións

martes, 12 de agosto de 2025

Teorema de Hall. Aplicacións.

 Xa levamos varias entradas dándolle voltas ao seguinte resultado.

Teorema do matrimonio de Hall. Dado un grafo bipartito $G=(X,Y)$, unha condición necesaria e suficiente para que $X$ teña un emparellamento perfecto (condición de Hall) é que  $\forall A\subset X$ se verifique que $ \left| A \right|\le \left| N\left( A \right) \right|$

Xa vimos como se podía aplicar ao establecemento de trucos de maxia ou á resolución do problema do matrimonio. Agora toca aplicalo a novos problemas.

Unha carta de cada valor. Colocamos as 40 cartas dunha baralla española en 10 columnas de 4 cartas. Poderemos sempre, escollendo unha carta de cada columna, obter todos os valores (do as ao rei)?

Na seguinte imaxe temos un exemplo. Podes comprobar que neste caso si que podemos escoller unha carta de cada columna.


No exemplo da imaxe podemos coller de dereita a esquerda 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, Sota, Rei e Cabalo. A cuestión, claro, é se sempre é posible. 

Para iso establecemos un grafo bipartito. Por unha banda temos os 10 vértices que nos representan os 10 valores das cartas: 1, 2, 3, ,4 5, 6, 7, S, C, R. Por outra os 10 vértices que representan os 10 montóns $m_{1},m_{2},...,m_{10}$. Conectamos cada montón con todos os valores que conteña. Dado un subconxunto $A$ calquera de $k$ valores teremos  a súa veciñanza $ N\left( A \right) $  isto é, o conxunto de vértices (montóns) que están conectados con algún dos vértices de $A$. Supoñamos que $\left| N\left( A \right) \right|\lt k$. Isto significa que hai como moito $k-1$ montóns que conteñen as $4k$ cartas representadas por $A$. Pero en $k-1$ montóns só hai $4k-4$ cartas! De aí que a suposición que fixemos debe ser falsa. A conclusión é que se verifica a condición de Hall para calquera colección de valores: $\left| A \right|\le \left| N\left( A \right) \right|$. De aí que sempre poidamos establecer un emparellamento perfecto entre valores e montóns. Ademais este razoamento é completamente xeral polo que tamén é valido no caso de que quixeramos escoller os 13 valores distintos dunha baralla francesa distribuídos nunha matriz $4 \times 13$. Quizais sobra dicilo, pero tamén é factible escoller sempre unha carta de cada pau collendo unha carta de cada fila. Claro que esta posibilidade preséntase como menos espectacular.

Sempre gañadores

O seguinte problema ten certo empaque. Apareceu na competición Putnam do ano 2012

Sempre gañadores. $2n$ equipos xogan un torneo de todos contra todos. Durante $2n-1$ días cada equipo xoga exactamente contra un adversario distinto. Non hai empates.

Demostra que podemos escoller un equipo gañador diario sen que repitamos ningún equipo dúas veces.

O razoamento terá moitas concomitancias co anterior. Realizarémolo por redución ao absurdo. Comezamos establecendo un grafo bipartito con $2n-1$ vértices representando a cada un dos dos días do torneo e  outros $2n$ vértices identificando cada un dos equipos participantes. As arestas unen cada equipo cos días nos que gaña.

Razoaremos por redución ao absurdo. Supoñamos que non hai un emparellamento perfecto. Daquela non se verificará a condición de Hall e existirá un subconxunto $A$ de $k$ días tal que $\left| N\left( A \right) \right|\lt k$: neses días hai menos de $k$ gañadores. Velaí que haberá un xogador que perdeu todos os partidos durante eses $k$ días. Pero isto asegura que debe haber $k$ equipos gañadores diferentes nese período. Xa obtivemos a contradición.

Agochado no enunciado hai outro problema, o de establecer un calendario para unha liga na que $2n$ equipos xoguen todos contra todos. Pódese facer? Como? A pouco que un o pense decatarase de que é posible realizala, e de moitas maneiras distintas. No libro de Oystein Ore, Graphs and their uses (MAA 1990) ofrécese unha solución para o caso xeral.

martes, 1 de xuño de 2021

Problemas da 'American Mathematics Competitions' para secundaria

En entradas anteriores recollera neste blogue unha escolma de problemas da UKMT tanto para o alumnado da ESO (primeira etapa, segunda etapa) como para o do bacharelato. Desta volta non cambio de idioma pero salto o charco.

Nas competicións AMC (American Mathematics Competitions) preséntanse 25 problemas con cinco respostas posibles a escoller para realizar nun tempo limitado: 40 minutos (AMC 8) ou 75 minutos (AMC 10 e AMC 12). Hai varias categorías, segundo o nivel (a idade) do alumnado. Os AMC 8 están pensados para alumnos dunha idade correspondente a 2º da ESO, os AMC 10 para 4º da ESO e os AMC 12 para 2º de bacharelato. De seguido recollo algúns exemplos, aínda que lles retirei as respostas pois prefiro enfocar a resolución de problemas sen ter que escoller a solución entre un grupo de respostas dadas. Os títulos tamén son obra miña.

Os dous seguintes problemas son do AMC 8 do ano 2005. Do primeiro estrañáronme moito as dúas primeiras liñas, adicadas a describir o campo de xogo, que non é outro cousa que un reloxo. Neste caso engadinlle a ilustración.

A saltos polo reloxo. Alice e Bob participan nun xogo que se desenvolve nunha circunferencia dividida  en 12 puntos igualmente espazados. Os puntos están numerados no sentido das agullas dun reloxo, do 1 ao 12. Ambos comezan no punto 12. Alice móvese no sentido das agullas dun reloxo e Bob no sentido contrario. En cada turno do xogo Alice móvese 5 puntos no sentido das agullas do reloxo e Bob móvese 9 puntos no sentido contrario. O xogo remata cando ambos paran no mesmo punto. Cantos turnos lles levará rematar?

Puntos e triángulos. Cantos triángulos distintos se poden debuxar usando tres dos seguintes puntos como vértices? 



Vai agora un da AMC 10, do ano 2004

Diferenza triangular. Na figura ∠ EAB  e   ∠ABC son ángulos rectos. AB=4, BC=6, AE=8 e AC e BE intersécanse en D. Cal é a diferenza entre as áreas dos triángulos  △ABE  e △BDC






Outro do mesmo nivel, pero doutro ano, en concreto, do AMC 10 do ano 2014


 

Catro cubos. Catro cubos de lonxitudes de aresta 1, 2, 3 e 4 están amontoados como se mostra. Cal é a lonxitude da porcións de XY contida no cubo de aresta 3?













Para rematar, un par de problemas do nivel 12. O primeiro deles é do AMC 12 do ano 2011.

Medias. A media aritmética de dous naturais distintos x e y é un número natural de dous díxitos. A media xeométrica de x e y obtense invertendo os díxitos da media aritmética. Cal é o valor de |x-y| ?





A figura do seguinte problema chamoume a atención porque é a dun spinner, ese artefacto que non hai tanto foi obxecto dunha moda efémera, sobre todo entre os rapaces. Collíano polo centro entre dous dedos e non paraban de darlle voltas. Haiche gustos!
 O problema apareceu no AMC 12 do 2012. Neste caso non me gustou a redacción  porque dá demasiados datos e ofrece unha vía para a súa resolución polo que pecha a posibilidade de razoala desde cero, que é o realmente interesante. Por iso ofrezo no "meu spinner" un enunciado alternativo. 

O spinner. A curva cerrada da figura está formada por 9 arcos circulares congruentes, cada un de lonxitude 2π/3 onde cada un dos centros das circunferencias correspondentes está nos vértices dun hexágono regular de lado 2. Cal é a área delimitada pola curva?



O meu spinner. A curva cerrada da figura está formada por 9 arcos circulares congruentes debuxados tomando como centros os 6 puntos marcados con raios de lonxitude 1. Cal é a área delimitada pola curva?


Isto de aquí é unha pequena mostra. Na wiki do Art of Problem Solving hai como estes, a centos.  Dá para entreterse unha boa temporada.